روایت تاریخی

[1]. در ارشاد، قمقام، کَشف الغُمَّة، اعلام الوری، نفس المهموم، مهیج الأحزان و جلاءالعیون آمده در روز بعد، آن‌ها را نزد ابن‌زیاد بردند. در منتهی الآمال و مُثیرُالاَحزان نیز تعیین روز نگردیده است در روضة الواعظین و بحارالأنوار هردو روایت ذکر شده است.

[2]. در بعضی از کتب دسته سوم تاریخی نوشته شده به نقلی سر مطهّر امام را در طشت قرار داده بود و به گزارشی دیگر، ابن زیاد سر را به دست گرفت، دستش لرزید و آن را بر روی ران خود قرار داد، قطره‌ای از خون امام به روی رانش افتاد و رانش را سوراخ کرد و... ( نفس المهموم۳۶۶؛ قمقام ۵۲۸ به نقل از کتاب حبیب السیر)  البته همانگونه که آیت الله میرزا محمد اشراقی در صفحه ۲۳۵ کتاب اربعین الحسنیه نوشته است سند اوّلیه این گزارش، کتاب روضة الشهدا (ص۴۵۵)  به نقل از کتاب نور الأئمه است، از این‌رو بهتر آن است جانب احتیاط را لحاظ فرمایید.)

[3]  . در بعضی از مقاتل همچون تاریخ الامم والملوک، الْمَناقِبُ وَالْمَثالِب، اخبارالطِوال، الکامل فی‌التّاریخ و مُرُوجُ الذَّهَب  هیچ جمله ای ذکر نشده است.

[4] . در مُثیرُالاَحزان و الْمَناقِبُ وَالْمَثالِب آمده خودم دیدم پیامبر حسن و حسین را روی زانوانشان نشانده و دست برآن‌ها می‌کشیدند و می‌گفتند خدایا من این دو نور دیده ام را که پدرشان سالار شایستگان است به تو می‌سپارم. ای پسر مرجانه! بگو این امانات پیامبر، نزد تو چگونه‌اند؟! در تاریخ دمشق، تاریخ حلب ، مقتل جامع، بحارالأنوار، جلاءالعیون، نفس المهموم و مهیج الأحزان به غیر از این دو جمله، چند روایت با جملات مختلفی در این هنگام و در هنگام خروج از مجلس ذکر شده است که همگی اشاره به بوسیدن لب‌ها توسط پیامبر و اعتراض به این عمل ابن‌زیاد دارد.

[5]. در أمالی صدوق و الْمَناقِبُ وَالْمَثالِب سخن زیدبن ارقم و ترک کردن مجلسش نیامده است و در اخبارالطِوال، الطبقات الکبری و مُرُوجُ الذَّهَب ترک کردن مجلس نیامده است.   

[6]. تاریخ الامم والملوک ۵/۴۵۶؛ الاخبارالطِوال ۳۰۵؛ أمالی صدوق ۳۱/۱۶۵؛ الْمَناقِبُ وَالْمَثالِب ۲۹۱؛ الطبقات الکبری ۵/۱۰۹؛ الارشاد ۲/۱۷۱؛ روضة الواعظین ۳۱۲؛ الکامل فی‌التّاریخ ۱۱/۱۹۳؛ مُرُوجُ الذَّهَب ۳/۶۱؛ البِِدایَة والنَّهایة ۸/۱۹۰؛ قمقام۵۲۷؛ کَشف الغُمَّة ۲/۲۴۷؛ تَذْکِرَةُ الْخَواص ۳۴۳؛ کامل بهائی۶۳۱؛ إعْلام الوَری ۳۵۲؛ مُثیرُالأحْزان ۳۰۹؛ تاریخِ حَلَبْ ۱۵۴ و۱۵۸؛ تاریخ دمشق ۱۴/۲۳۶؛  بحارالأنوار۴۵/۱۱۶؛ منتهی الآمال ۴۸۸؛ نفس المهموم ۳۶۵؛ مقتل امام حسین ۲۲۹؛ جلاءالعیون ۵۹۹؛ مهیج الأحزان ۶۲۴ ؛ منتخب التّواریخ ۱۸۴؛ مقتل مقرّم۳۲۰؛ مقتل جامع ۲/۵۳. توضیحات: این گزارش در منتخب التّواریخ به طور مختصر آمده است.